بررسی زمینه‌های مسئولیت گریزی کارکنان در سازمان
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکترای قرآن و علوم _ گرایش مدیریت
چکیده
سرعت فزایندۀ تغییرات و نوع نگاه به انسان، مدیریت منابع انسانی را با چالش‌های فراوانی روبه رو نموده است، از جملۀ آن چالش ها، مسئولیت گریزی کارکنان در سازمان است که بسیاری از سازمان ها را درگیر خودکرده است. پدیدۀ «مسئولیت گریزی» با ایجاد اختلال در روند کار سرعت حرکت سیستم را متوقف و نهایتاً سلامت سازمان را به خطر می‌اندازد. بسیاری از نا هنجاری های موجود در سازمان های امروزی نتیجۀ مسئولیت گریزی کارکنان است. با این حال در مباحث نظری کم تر به بررسی علل بروز این مشکل و ارائه راه حل برای چگونگی برون رفت از آن پرداخته شده است.
پژوهش حاضر، با روش کتابخانه‌ای به‌صورت توصیفی- تحلیلی، با هدف بررسی مهم‌ترین زمینه‌ها و عواملی که در به وجود آمدن مسئولیت گریزی کارکنان نقش دارد انجام‌شده و با استفاده از آموزه های اسلامی، راه حل های برون رفت از این مشکل را ارائه نموده است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که اولاً «مسئولیت گریزی کارکنان»، مشکل بسیاری از سازمان ها ست، ثانیا پیامد شان در سرنوشت سازمان تأثیر مستقیم دارد. عواملی مانند عدم شایسته سالاری، بی‌توجهی به نیازهای کارکنان، عدم توجه به علاقه و استعداد ها هنگام استخدام، ضعف فرهنگ و اخلاق کاری، مهم‌تر از همه ضعف اعتقادات و باورهای اسلامی؛ باعث به وجود آمدن پدیده‌ای به نام «مسئولیت گریزی» می‌شود. راه حل که می‌تواند در عبور از این مشکل نقش اساسی ایفا نماید، تقویت و نهادینه سازی باورهای اسلامی در سازمان است.
پژوهش حاضر، با روش کتابخانه‌ای به‌صورت توصیفی- تحلیلی، با هدف بررسی مهم‌ترین زمینه‌ها و عواملی که در به وجود آمدن مسئولیت گریزی کارکنان نقش دارد انجام‌شده و با استفاده از آموزه های اسلامی، راه حل های برون رفت از این مشکل را ارائه نموده است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که اولاً «مسئولیت گریزی کارکنان»، مشکل بسیاری از سازمان ها ست، ثانیا پیامد شان در سرنوشت سازمان تأثیر مستقیم دارد. عواملی مانند عدم شایسته سالاری، بی‌توجهی به نیازهای کارکنان، عدم توجه به علاقه و استعداد ها هنگام استخدام، ضعف فرهنگ و اخلاق کاری، مهم‌تر از همه ضعف اعتقادات و باورهای اسلامی؛ باعث به وجود آمدن پدیده‌ای به نام «مسئولیت گریزی» می‌شود. راه حل که می‌تواند در عبور از این مشکل نقش اساسی ایفا نماید، تقویت و نهادینه سازی باورهای اسلامی در سازمان است.
کلیدواژه‌ها
1.قرآن کریم؛
2.نهج‌البلاغه، ترجمه و تصحیح محمد دشتی؛
3.ابراهیمی، علیرضا (بی‌تا). «بررسی رابطه میان تمرکز با تعهد سازمانی» فصلنامه تحول اداری، دوره هفتم، شماره 45؛
4.الهامی نیا، علی‌اصغر (1396). اخلاق مدیریت، جلد 1، تهران: انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمایندگی ولی‌فقیه، پژوهشکده تحقیقات اسلامی؛
5.آقا پیروز، علی و همکاران (1385). مدیریت در اسلام، قم: انتشارات حوزه و دانشگاه؛
6.پارسا، محمد (1383). زمینه روان شناسی نوین، تهران: بعثت؛
7.تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410 ق). غررالحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی؛
8.توانایی، محمدحسین (۱۳۹۰). زمینه‌های شخصیتی، فرهنگی و اجتماعی عوامل مؤثر در مسئولیت گریزی در دانشگاه، اولین کنفرانس بین‌المللی شهروند مسئول، خوراسگان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان؛
9.دانایی‌فرد و همکاران (1395). «واکاوی پیش آینده‌های کم‌کاری کارکنان در بخش دولتی: پژوهش ترکیبی» فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال پنجم، شماره 4، (شماره پیاپی 20)؛
10.دهخدا، علی‌اکبر(1373). لغت‌نامه دهخدا، ج ۱۲، تهران: دانشگاه تهران؛
11.رحمانی، عبدالصمد (1393). «چرا میزان کار گریزی در میان کارکنان بالاست»خبرنامۀ مهرانه، شماره 5؛
12.سپهوند، رضا، محمد یاری (1394). « بررسی علل و عوامل ترک کار نامرئی کارکنان»، مجله نگاه توسعه، شماره 45؛
13.شفیعی سیف‌آبادی، محسن (1393). «راه‌کارهای مقابله با معضل کم‌کاری مدیران و کارمندان»مجله راهبرد، شماره 22؛
14.صاحبی، علی و همکاران (1394). تئوری انتخاب: رویکردی در جهت مسئولیت پذیری و تعهد اجتماعی، رویش روان شناسی، سال چهارم، شماره 11؛
15.طالبی، ابو تراب، خوش‌بین، یوسف (1391). «مسئولیت پذیری اجتماعی جوانان»مجله علوم اجتماعی، شماره 59 ؛
16.طباطبائیان، مریم السادات (1391). فرهنگ کار و نقش آن در بهره‌وری، کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب وکارهای دانش بنیان؛
17.عالم زاده نوری، محمد (1388). «دین‌داری و دین‌گریزی» مجله پگاه حوزه، شماره 255؛
18.عمید، حسن (1378). فرهنگ فارسی عمید، ج2، تهران: انتشارات امیرکبیر؛
19.قرائتی، محسن (1363).اصول عقاید اسلامی (معاد)، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن؛
20.---------(1388). تفسیر نور، جلد 2، تهران: انتشارات مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن؛
21.قلی پور، آرین و همکاران (1391). «بررسی تأثیر روزه ماه مبارک رمضان بر بروز رفتار شهروندی سازمانی» مجله مدیریت اسلامی، سال 20، شماره دوم؛
22.کاظمی، قربانعلی (1393). تعهد سازمانی در سازمان های آموزشی افغانستان از دیدگاه اسلام، پایان نامه کارشناسی ارشد؛
23.----------(1396). تأثیر باورهای اسلامی بر بهبود رفتار نیروی انسانی در سازمان، مجموعه مقالات قرآن و مدیریت جلد دوم، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی؛
24.گنجعلی و همکاران (1392). «بررسی معیارهای شایستگی در قرآن»اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال سوم، شماره اول، (شماره پیاپی 7).
25. مجلسی، محمدباقر (1403 ق). بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی؛
26.محمدیاری، زهره و همکاران (1397). «نقش کارکنان نامرئی بر تنبلی سازمانی در سازمان‌های دولتی» پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال دهم، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 31؛
27.معافی، لیلا، مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، ج 27، تهران: دارالکتاب الاسلامیه؛
28.میر سپاسی، ناصر (1376). مدیریت منابع انسانی و روابط کار، تهران: انتشارات شروین؛
29.نوری، نجیب الله (1389). «نقش محاسبۀ نفس در تربیت اخلاقی» فصلنامۀ راه تربیت، سال پنجم تابستان، شماره 11؛
30.نیرومند، پوران دخت و مسجدیان، سهراب (1384). مدیریت آموزشی، تهران: پیک مروه؛
31.هاشمی، حامد و همکاران (1390). «چالش‌های فراروی توسعه منابع انسانی و راهکاری برای رفع آن» کار و جامعه، شماره 136؛
32.وکیلی، افشین (1392). « بررسی مفهوم فرهنگ کار» مجله موج، سال پنجم، شماره 6 و 7؛
سایت:
1.شهیدی، فرزان، آسیب شناسی فرهنگ کار در ایران. پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ انتشار: 22/3/1390 https://hawzah.net
)